Tham vọng "tự lực cánh sinh" vũ khí của Ukraine gặp chướng ngại vật

Reuters đưa tin, hàng trăm doanh nghiệp sản xuất vũ khí và thiết bị quân sự tư nhân đã xuất hiện ở Ukraine kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt hơn 2 năm trước.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn với vấn đề ngân sách và đều lo ngại trở thành mục tiêu trong các cuộc tấn công tên lửa, UAV của Nga.

Các doanh nhân cho biết họ đã phải tự bỏ tiền túi để công ty có thể tồn tại. Họ cũng liên tục phải bỏ tiền để chuyển địa điểm của các nhà máy để đối phó với nguy cơ bị tình báo Nga phát hiện. Họ đang thúc giục chính phủ cắt giảm những quy trình quan liêu liên quan đến việc mua bán vũ khí.

Theo Bộ trưởng Công nghiệp chiến lược Ukraine Oleksandr Kamyshin, sản lượng tiềm năng hàng năm của tổ hợp công nghiệp quân sự nước này hiện ở mức 18-20 tỷ USD.

Chính phủ Ukraine đang thiếu tiền mặt và chỉ có thể tài trợ khoảng một 1/3 số đó. Vì vậy, nhiều công ty quân sự Ukraine cũng muốn xuất khẩu vũ khí ra nước ngoài để có ngân sách xoay xở với tình hình. 

Nhiều doanh nghiệp quốc phòng lớn của Ukraine rơi vào thời kỳ khó khăn sau sự sụp đổ của Liên Xô hồi năm 2991. Giờ đây, chiến sự đã dẫn tới sự hồi sinh trong lĩnh vực sản xuất vũ khí tư nhân.

Theo ông Kamyshin, số lượng các nhà sản xuất quốc phòng đã tăng hơn gấp đôi kể từ cuộc chiến. Ukraine đang có 400 doanh nghiệp tư nhân và 100 doanh nghiệp quốc phòng nhà nước. Tuy nhiên, sản lượng vũ khí ở Ukraine vẫn chủ yếu đến từ các công ty nhà nước.

Để giải quyết tình trạng thiếu tiền mặt, Ukraine đang đề nghị các đối tác nước ngoài tài trợ cho hoạt động sản xuất quốc phòng của mình. Hồi đầu tuần, Đan Mạch đã đưa ra cam kết đầu tiên trị giá 28,5 triệu USD.

Một số nhà sản xuất Ukraine cho biết họ đang gặp khó khăn trong việc huy động vốn, vì họ phàn nàn rằng quy trình chính phủ chậm và rườm rà.

Vladyslav Belbas, Giám đốc điều hành của Ukrainska Bronetekhnika, một trong số ít các nhà sản xuất Ukraine sản xuất xe bọc thép và đạn pháo, cho biết: "Khó khăn đầu tiên mà các nhà sản xuất phải đối mặt liên quan tới quy trình đặt hàng của chính quyền".

Ông Belbas cho biết Bộ Quốc phòng Ukraine chỉ đặt hàng vũ khí cho một năm hiện tại, cản trở khả năng lập kế hoạch dài hạn của các nhà sản xuất trong nhiều năm sau đó. 

Bốn nhà sản xuất vũ khí khác nhau nêu bật một loạt vấn đề: Họ phải chờ đợi nhiều tháng để tìm hiểu xem nhà nước có quan tâm đến việc mua vũ khí hay không; quy trình làm việc bị "đùn đẩy" qua lại giữa các đơn vị trong bộ quốc phòng và lực lượng vũ trang và không có sự đảm bảo nào về doanh số bán hàng trong tương lai để giúp họ lên kế hoạch sản xuất.

Trước đó, khi viện trợ nước ngoài bắt đầu nhỏ giọt, Ukraine cho biết đã quyết tâm củng cố cơ sở công nghiệp quốc phòng trong nước để đảm bảo tự sản xuất được vũ khí đối phó Nga.

Bộ trưởng Kamyshin từng nói rằng với sự phát triển phù hợp, ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine có tiềm năng trở thành "kho vũ khí của thế giới tự do". Tuy nhiên, Ukraine vẫn gặp những thách thức lớn cho tham vọng này.

Thêm vào đó, theo Reuters, sản xuất ở vũ khí ở Ukraine trong thời chiến là một ngành đầy rủi ro, do nhà máy của họ liên tục trở thành mục tiêu của các cuộc tập kích của Nga.

Moscow nhiều lần tuyên bố mục tiêu phi quân sự hóa Ukraine và các cơ sở sản xuất quốc phòng được Nga coi là mục tiêu hàng đầu để tấn công.

Tại nhà máy Ukrainska Bronetekhnika chuyên sản xuất thiết giáp và đạn cối, lãnh đạo của cơ sở, ông Ruslan, cho biết họ phải chuyển địa điểm nhà máy vài tháng một lần. Một số nhà sản xuất khác cũng thừa nhận họ phải chuyển nơi sản xuất với tần suất 3 tháng vì lý do an ninh.

Ngoài ra, một mối đe dọa lớn khác chính là mất điện. Các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng Ukraine đang gây ra thách thức lớn cho Kiev khi họ cạn kiệt vũ khí phòng không.

Ông Belbas nói: "Trong năm 2022-2023, chúng tôi không có điện trong 2/3 số giờ làm việc của mình, tất nhiên, trong điều kiện như vậy, rất khó để sản xuất bất cứ thứ gì".