"Phần lớn nhà giáo chấp nhận muôn vàn thiệt thòi để gắn bó với nghề"

Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ GD&ĐT tổ chức lễ kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam.

Tới tham dự có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Thị Doan, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cùng lãnh đạo nhiều bộ ngành, tỉnh thành cả nước.

Nghề chăm lo phát triển con người là công việc khó nhất, cao quý nhất.

Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, dân tộc ta vốn có truyền thống tôn trọng đạo nghĩa, trọng tri thức, hiếu học và giàu chí tiến thủ. Nhà giáo là một nghề cao quý, bởi trong những thứ quý giá, con người là thứ quý nhất, là hoa của trời đất, là tinh anh của vạn vật. Nghề chăm lo phát triển con người là công việc khó nhất, cao quý nhất.

"Đó là nghề cho đi mà không màng nhận lại, như đưa người qua những chuyến đò sang sông, vì thế mà nghề nhà giáo là nghề đẹp đẽ. Muốn dạy được học trò, nhà giáo phải tích lũy kiến thức, phát triển tư duy, luôn nâng cao hiểu biết, tự học và sáng tạo không ngừng. Muốn dạy một phải biết nhiều, phải đủ kiến thức và tầm nhìn để làm bậc thầy dẫn dắt cho học trò.

Họ là bộ phận quan trọng của tầng lớp trí thức. Những giá trị của sự chuẩn mực, tính nhân văn, tình yêu thương, tri thức và sáng tạo đã tạo nên sự cao quý của nghề giáo", Bộ trưởng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, lực lượng nhà giáo đã có sự lớn mạnh vượt bậc cả về số lượng và chất lượng. Cả nước có trên 1,6 triệu nhà giáo đang làm việc trong cả hai khối công lập và ngoài công lập, từ mầm non tới đại học, từ phổ thông đến hệ thống dạy nghề.

Có hơn 900.000 nhà giáo nghỉ hưu vẫn có nhiều đóng góp ở các góc độ khác nhau cho giáo dục. Có gần 115.000 giáo sinh đang học tập trong các trường đại học và cao đẳng sư phạm trong cả nước, là nguồn dự bị bổ sung quan trọng cho đội ngũ nhà giáo trong tương lai.

Hiện đội ngũ nhà giáo có hơn 24.000 người có học vị tiến sĩ, hơn 43.000 phó giáo sư và 550 giáo sư. Cả nước có 82 nhà giáo được phong tặng danh hiệu nhà giáo nhân dân và gần 1.700 nhà giáo được phong tặng danh hiệu nhà giáo ưu tú. Đội ngũ nhà giáo đảm nhiệm việc dạy học cho trên 23 triệu học sinh học tập tại tất cả chương trình, bậc học và loại hình giáo dục.

Các nhà giáo công tác trong các trường đại học đang có đóng góp lớn trong nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. Trên 70% số phát minh sáng chế, giải pháp hữu ích, công bố khoa học quốc tế được thực hiện bởi các nhà giáo, nhà khoa học.

"Đất nước sau hơn 30 năm đổi mới đã đạt được những thành tựu quan trọng, cơ đồ đất nước to lớn, vững bền chưa từng có. Để đạt được những thành tựu đó, ngành giáo dục và các nhà giáo đã có sự đóng góp quan trọng", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Tới nay, qua hơn 10 năm thực hiện mục tiêu quốc gia về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, mức phổ cập đã đạt 99,9%; cấp tiểu học 63/63 tỉnh thành đều đạt chất lượng phổ cập mức độ 2, trong đó 26 địa phương đạt mức độ 3.

63/63 tỉnh thành đều đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS cấp độ 1, một số địa phương đạt mức độ 2 và 3. Hơn 60% trường mầm non và trường phổ thông đạt chuẩn Quốc gia. Uy tín và chất lượng giáo dục nước ta không ngừng được cải thiện và được các tổ chức quốc tế ghi nhận.

Tại Bảng xếp hạng các quốc gia có nền giáo dục tốt nhất năm 2021, giáo dục Việt Nam đứng thứ 59 trên thế giới (USNEWS). Việt Nam hiện được xếp vào nhóm 10 hệ thống giáo dục có sự đổi mới mạnh mẽ hàng đầu của thế giới. 

Giáo dục đào tạo là đột phá chiến lược mở đường cho sự phát triển

Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, giáo dục và đào tạo được Đảng và Nhà nước coi là quốc sách hàng đầu, là động lực và nền tảng để phát triển đất nước. Giáo dục và đào tạo với vai trò cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài được xác định là một trong ba đột phá chiến lược để mở đường và tạo điều kiện cho sự phát triển.

"Để thực hiện sứ mệnh và trọng trách vinh quang đó, ngành giáo dục và đào tạo đang ra sức đổi mới căn bản và toàn diện, nói cách khác là đang thực hiện một cuộc cải cách lớn", Bộ trưởng cho biết.

Công cuộc cải cách này nhằm thay đổi từ nền giáo dục nặng về trang bị kiến thức sang phát triển năng lực, phát triển nhân cách, đạo đức, kỹ năng sống và kỹ năng nghề nghiệp; tăng tính thực nghiệp và thực tiễn.

Từ đó, tạo dựng một thế hệ người Việt Nam mới vừa giữ được bản sắc dân tộc nhưng hội nhập quốc tế, trở thành những công dân toàn cầu tốt, đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của đất nước.

Bộ trưởng cho rằng, đây là vinh dự lớn nhưng cũng là thách thức chưa từng có đối với ngành giáo dục và với lực lượng các nhà giáo. Muốn đổi mới được giáo dục, cần đổi mới từ tư duy, cơ chế chính sách, quản trị hệ thống, đổi mới cơ sở hạ tầng...

Hiện nay, nhà giáo không chỉ cần có đầy đủ các phẩm chất, kiến thức và kỹ năng nghề như từng có và đã có. Nhà giáo thời đại công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế cần tiên phong trong chuyển đổi số, giáo dục số, xã hội số, phải làm chủ được công nghệ và khoa học giáo dục hiện đại, phương tiện dạy học hiện đại, thành thạo các phương pháp khoa học kiểm tra đánh giá hiện đại.

Mô hình "bậc thầy uyên bác biết tất, biết mười dạy một" hiện không còn phù hợp. Thay vào đó, nhà giáo phải nắm kiến thức cơ bản, giỏi phương pháp để định hướng và dẫn dắt học trò tự tìm kiếm và phát triển tri thức, tự trang bị và tích lũy kiến thức không giới hạn.

Trách nhiệm giải trình, tương tác đa chiều với học trò, phụ huynh và xã hội cũng đặt ra cho nhà giáo những kỹ năng về phương diện ứng xử văn hóa và xã hội cao hơn, phức tạp hơn bất kỳ giai đoạn nào trước đó. Việc tự đổi mới của nhà giáo có ý nghĩa quyết định sự thành công của đổi mới giáo dục.

Những đổi mới ở tất cả cấp học theo chiều sâu đặt nhà giáo trước những cơ hội rất lớn để phát triển, buộc phải phát triển, nhưng cũng là thách thức lớn, làm thay đổi những truyền thống, thói quen và rất nhiều điều từng có trong lực lượng nhà giáo.

"Sự nghiệp đổi mới trong giáo dục đang triển khai nhất định thành công và chỉ được phép thành công, vì sự thành bại của giáo dục không chỉ là việc riêng của ngành, mà thành bại của giáo dục can hệ với sự thành bại của quốc gia", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định.

Ông cũng tâm sự, ở một số nơi, một số ngôi trường, một số thầy cô cũng có chỗ, có lúc khiến xã hội chưa hài lòng, phụ huynh bức xúc, danh dự nhà giáo có lúc bị tổn thương và sứt mẻ.

Tuy nhiên, phải khẳng định rằng đó là bộ phận nhỏ, phần lớn nhà giáo vẫn đang tiếp nối và phát huy truyền thống tốt đẹp, lấy giá trị bền vững tốt đẹp của nghề làm bất biến.

"Phần rất lớn vẫn chấp nhận lương thấp, đời sống khó khăn, vẫn gắn bó với nghề, đem con chữ tới học sinh vùng biên giới và hải đảo, chấp nhận muôn vàn thiệt thòi.

Tuyệt đại bộ phận nhà giáo vẫn miệt mài học tập, đổi mới sáng tạo, tự vươn lên để đủ sức dạy bảo, dẫn dắt, chỉ đường cho những lớp lớp học trò thời đại mới thông minh, giỏi giang nhưng cũng rất nhiều khác biệt", Bộ trưởng nói.

"Áp lực cũng là động lực để đổi mới và phát triển"

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Bộ GD&ĐT đã và đang rà soát các chế độ chính sách, các quy định có liên quan tới nhà giáo, nhằm phát huy sức sáng tạo, làm cho nhà giáo gắn bó với nghề hơn, tạo thêm điều kiện để nhà giáo phát triển, ngày càng nhận được sự tôn trọng của xã hội và phụ huynh; có nhiều chính sách hỗ trợ nhà giáo.

Luật Nhà giáo đang được định hình và thiết kế là một bước quan trọng để hiện thực hóa chủ trương phát triển đội ngũ nhà giáo của ngành.

Bộ GD&ĐT cũng đang phối hợp với các bộ ngành địa phương từng bước cải thiện điều kiện làm việc cho nhà giáo, xây dựng môi trường văn hóa học đường, môi trường sư phạm lành mạnh, dân chủ để nhà giáo thực sự thấy hạnh phúc trong môi trường làm việc của mình.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT tâm sự, không có sự vinh quang nào tự nhiên tới, không có vinh quang nào đạt được dễ dàng. Đi cùng với sự cao quý và vinh quang của nghề nghiệp là sự khó nhọc, là trách nhiệm nặng nề, là thách thức và áp lực.

Nhưng áp lực cũng chính là động lực để đổi mới và phát triển. Vượt qua khó khăn, hoàn thành được sự nghiệp đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo, ngành giáo dục và nhà giáo sẽ càng trưởng thành, sự vinh quang càng lớn lao hơn.

"Mong toàn thể nhà giáo chúng ta, cùng chung tay chung sức, vượt qua khó khăn trở ngại. Sự thay đổi thái độ của xã hội đối với nhà giáo theo hướng tốt đẹp hơn hoàn toàn phụ thuộc vào nhà giáo chúng ta", ông nói.